FTP ย่อมาจาก “File Transfer Protocol” คือโปรโตคอลหนึ่งที่ใช้ในการส่งข้อมูลไฟล์ ช่วยให้ผู้ใช้สามารถอัปโหลด ดาวน์โหลดไฟล์ไปมาระหว่างโน๊ตบุคและเซิร์ฟเวอร์ เมื่อพูดถึง FTP เรามักจะพูดถึงโปรแกรม FileZilla หรือแอปพลิเคชันที่สนับสนุน FTP, SFTP โปรแกรมเมอร์ส่วนใหญ่ใช้ในการทำงาน แก้ไขโค้ดต่างๆ หน้าตาของโปรแกรม FileZilla
การทำงานของ FTP เป็นดังนี้
- เชื่อมต่อ (Connect): เมื่อผู้ใช้ต้องการใช้งาน FTP เพื่ออัปโหลดหรือดาวน์โหลดไฟล์ ผู้ใช้จำเป็นต้องเชื่อมต่อกับ FTP Server ที่ต้องการใช้งาน ในการเชื่อมต่อนี้ ผู้ใช้ต้องระบุ URL หรือ IP Address ของ FTP Server และป้อนข้อมูลการเข้าสู่ระบบ (username และ password) เพื่อยืนยันตัวตนก่อนทำการส่งข้อมูล
- ส่งคำสั่ง (Send Command): เมื่อเชื่อมต่อสำเร็จ ผู้ใช้สามารถส่งคำสั่ง FTP ไปยัง FTP Server เพื่อร้องขอการดำเนินการต่างๆ เช่น ขอดูรายการไฟล์ที่มีอยู่ใน FTP Server, ดาวน์โหลดไฟล์, อัปโหลดไฟล์ หรือลบไฟล์
- การดำเนินการ (Operation): เมื่อได้รับคำสั่งจากผู้ใช้ FTP Server จะดำเนินการตามคำสั่งที่ได้รับ หากเป็นการดาวน์โหลดไฟล์ FTP Server จะส่งไฟล์ที่ต้องการกลับมาที่เครื่องของผู้ใช้ ในขณะที่ถ้าเป็นการอัปโหลดไฟล์ ผู้ใช้จะส่งไฟล์จากเครื่องของตนเองไปยัง FTP Server
- การจบการทำงาน (Finish Operation): เมื่อการดำเนินการเสร็จสิ้น FTP Server จะตอบกลับผู้ใช้ด้วยข้อความที่บอกว่าการดำเนินการเสร็จสิ้นแล้ว หรือต้องการการยืนยันเพิ่มเติม
- ยุติการเชื่อมต่อ (Disconnect): เมื่อผู้ใช้ทำการส่งข้อมูลหรือรับข้อมูลเสร็จสิ้นแล้ว ผู้ใช้จำเป็นต้องยุติการเชื่อมต่อกับ FTP Server เพื่อปิดการเชื่อมต่อของเครื่องคอมพิวเตอร์และ FTP Server
FTP เป็นโปรโตคอลที่ใช้งานง่ายและมีประสิทธิภาพในการส่งข้อมูลไฟล์ขนาดใหญ่ อย่างไรก็ตาม จำเป็นต้องให้ความสำคัญในเรื่องความปลอดภัย เพราะข้อมูลที่ส่งผ่าน FTP อาจถูกดักจับและอาจไม่ได้ถูกเข้ารหัสเช่นเดียวกับโปรโตคอลที่มีการเข้ารหัสข้อมูลอย่าง SFTP หรือ HTTPS การใช้โปรโตคอลที่มีการเข้ารหัสข้อมูลเช่น SFTP เป็นทางเลือกที่ดีกว่าในกรณีที่ต้องการส่งข้อมูลที่มีความลับและมีความสำคัญสูง
การใช้งานใช้ FTP ในปัจจุบัน [Update 2024]
ในปัจจุบันนั้นการใช้ FTP (File Transfer Protocol) ยังคงแพร่หลาย ยิ่งในประเทศไทย แทบทุกบริษัทต้องใช้โปรแกรม FileZilla หรือ Programmer ทุกคนต้องรู้จักผ่านมือ จากรายงาน FTP Market Size 2023 โปรแกรมที่ทำหน้าที่นี้ FileZilla ครองอันดับ 1 ผู้ใช้งานเยอะสุดของโลก และแน่นอนในไทยด้วย
ข้อควรระวังในการใช้ FileZilla
- ควร Backup ไฟล์ก่อนแก้ไขให้ดี เพราะหลายครั้งเวลาเราเบลอๆ เราอาจโยนไฟล์ผิดพลาด และจำไม่ได้ว่าแก้ไฟล์ไหนไป จนทำให้เว็บล่ม 500 Internal Server Error ได้
- นอกจากโปรโตคอล FTP ยังมี SFTP ให้ใช้งานผ่านโปรแกรม FileZilla เพื่อความปลอดภัยที่มากขึ้น
- ในเรื่องการจำกัดไฟวอร์ ควรทำการอนุญาต IP ใช้งาน หรืออนุญาตเป็นช่วงเวลา เพื่อป้องกัน Hacker
- ความสะดวกในการใช้งาน: การใช้งานคลาวด์และบริการแชร์ไฟล์ออนไลน์ทำให้การส่งและรับไฟล์ง่ายและสะดวกมากขึ้น สามารถเข้าถึงไฟล์ที่ส่งหรือรับได้ทุกที่ทุกเวลาผ่านอินเทอร์เน็ตและบนอุปกรณ์หลากหลาย
ปัจจุบันบริษัท Tech ใหญ่ๆ หันไปใช้ Automation Deployment ด้วย Git และ Jenkins หรืออื่นๆ เช่น Google Cloud, Amazon กันแล้ว ทำให้ไม่ได้ใช้ FTP เท่าไรนัก แต่บริษัทเล็กๆหรือโปรเจคส่วนตัวของเหล่าโปรแกรมเมอร์ก็ยังใช้ FileZilla อยู่ดีครับ
FTP เหมาะกับใคร มีใครใช้อยู่บ้าง
การใช้งาน FTP (File Transfer Protocol) มีผู้ใช้หลากหลาย ซึ่งประกอบด้วย
- โปรแกรมเมอร์ นักพัฒนาและผู้ดูแลระบบ: นักพัฒนาและผู้ดูแลระบบคือกลุ่มผู้ใช้ที่อาจใช้ FTP เพื่ออัปโหลดและดาวน์โหลดไฟล์ที่เกี่ยวข้องกับการพัฒนาซอฟต์แวร์หรือติดตั้งแพ็กเกจโปรแกรมบนเซิร์ฟเวอร์ การใช้ FTP ช่วยให้ความสะดวกในการโอนย้ายไฟล์และโค้ดระหว่างเครื่องพีซีและเซิร์ฟเวอร์ที่มีการทำงานอยู่ในระบบเครือข่ายเดียวกัน
- เว็บโฮสติ้ง: บริษัทที่ให้บริการเว็บโฮสติ้งใช้ FTP เพื่อให้ลูกค้าสามารถอัปโหลดไฟล์ของเว็บไซต์ เช่น ไฟล์เว็บเพจ, รูปภาพ, และไฟล์ข้อมูลอื่นๆ ไปยังเซิร์ฟเวอร์ของพวกเขา นอกจากนี้ยังให้ความสะดวกในการสร้างหรือแก้ไขไฟล์บนเซิร์ฟเวอร์ด้วยการดาวน์โหลดไฟล์ผ่าน FTP
- บุคคลทั่วไป: บุคคลทั่วไปที่มีความรู้เกี่ยวกับการใช้ FTP ดาวน์โหลดไฟล์ต่างๆ จากเว็บไซต์หรือโฮสติ้งที่มีการให้บริการ FTP ได้
- บริษัท องค์กร: แน่นอนครับ บริษัทเล็กๆยังใช้ FTP ในการทำเว็บไซต์อยู่